پس از گذشت ۳۲ سال از تدوین موافقت‌نامه نظام ترجیحات تجاری بین کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی، مقرر است از ۱۰ تیرماه (اول جولای ۲۰۲۲) این نظام بین برخی کشورهای اسلامی مشارکت‌کننده از جمله ج. ا. ایران اجرایی شود.
به گزارش روابط عمومی سازمان توسعه تجارت ایران، الهام حاجی‌کریمی، دبیر میز سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی سازمان توسعه تجارت ایران در یادداشتی نوشت:
یکی از اهداف مهم تشکیل سازمان همکاری‌اسلامی (OIC) توسعه روابط اقتصادی بین کشورهای اسلامی بود؛ فلذا این کشورها در سال ۱۹۷۷، موافقت‌نامه عمومی همکاری‌های اقتصادی و فنی بین کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی را به تصویب رساندند که این موافقت‌نامه در سال ۱۳۷۴ در مجلس شورای اسلامی کشورمان تصویب شد.
موافقت‌نامه نظام ترجیحات تجاری بین کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی، بر اساس پیشنهادات موافقت‌نامه فوق‌الذکر و همچنین تصمیمات اتخاذ شده در سومین نشست سران کشورهای اسلامی در سال ۱۹۸۱ شکل گرفت و در سال ۱۹۹۰ تأیید و تصویب شد. جمهوری‌اسلامی‌ایران در سال (۱۳۷۱)۱۹۹۲ این موافقت‌نامه را نیز تصویب کرد و با تصویب آن توسط ۱۲ کشور، در سال ۲۰۰۲ این موافقت‌نامه جنبه اجرایی پیدا کرد.
با اجرایی شدن موافقت‌نامه مذکور، مذاکرات برای تدوین استراتژی کاهش تعرفه‌ها در قالب یک پروتکل آغاز شد. دو دور مذاکره با بیش از ۸ نشست در همین چارچوب انجام شد که در دور اول پروتکل طرح ترجیحات تعرفهای ( (PRETAS و در دور دوم موافقت‌نامه قواعد مبدا آن نهایی شد.
پس از سال‌ها پیگیری و درخواست‌های مکرر از جانب مقامات سازمان همکاری اسلامی و برخی کشورهای عضو این سازمان، برای عملیاتی کردن نظام ترجیحات تجاری بین کشورهای اسلامی، نهایتاً نشست ویژه‌ای در این خصوص در آبان ماه سال ۱۳۹۹ فی‌مابین کشورهای عضو مشارکت‌کننده در این موافقت‌نامه برگزار شد و با ارائه گزارش این نشست به اجلاس وزرای کمیته همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی کشورهای اسلامی، مقرر شد نشست کمیته مذاکرات تجاری موافقت‌نامه مذکور با هدف بررسی وضعیت عملیاتی کردن موافقت‌نامه در کشورهای عضو و همچنین تعیین زمان اجرایی شدن در اسرع وقت تشکیل شود.
کمیته مذاکرات تجاری در خرداد ۱۴۰۰ به صورت مجازی برگزار و با تأکید نمایندگان کشورمان و ترکیه مقرر شد هرچه سریعتر اقدامات عملی برای اجرایی کردن نظام ترجیحات تجاری بین کشورهای مشارکت‌کننده در پیش گرفته شود.
بر مبنای این موافقت‌نامه ۷ درصد کل خطوط تعرفه هر کشورکه دارای تعرفه بالای ۱۰ درصد هستند، مشمول کاهش می‌شود. به این صورت که نر‌های بالای ۲۵ درصد آنها در این اقلام به ۲۵ درصد و نرخهای بین ۲۵ و ۱۵ درصد به ۱۵ درصد و نرخهای بین ۱۵ و ۱۰ درصد نیز به ده درصد کاهش می‌یابد.
سازوکار ارائه امتیازات در قالب پروتکل طرح تعرفه‌های ترجیحی بین کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی، به صورت ارائه فهرست‌های پیشنهادی توسط هر یک از کشورهای عضو است، البته با توجه به تعیین سال پایه ۲۰۰۳ برای کاهش تعرفه‌ها، میزان تخفیفات در شروع فرایند اجرای موافقت‌نامه قابل ملاحظه نخواهد بود و لازم است اصلاحات در فهرست‌های امتیازات در سال‌های اول اجرای این موافقت‌نامه بین کشورها صورت پذیرد.
با این حال اجرایی شدن موافقت‌نامه مذکور پس از سال‌های طولانی مذاکره و تعلل برخی کشورهای عضو، نویدبخش شروع همکاری‌های تجاری بین کشورهای اسلامی و حرکت به سوی همگرایی‌های بیشتر اقتصادی، تجاری و سیاسی بین اعضا است.
در حال حاضر از بین ۵۷ کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی، ۳۲ کشور موافقت‌نامه نظام ترجیحات تجاری بین کشورهای اسلامی را امضا و تصویب کرده‌اند و از این میان تاکنون۱۳ کشور تمام فرایند های مربوط به اجرایی شدن موافقت‌نامه از جمله ارائه جداول امتیازات را تکمیل کرده‌اند. این ۱۳ کشور عبارتند ازایران، ترکیه، مالزی، پاکستان، اردن، بنگلادش، مراکش و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس یعنی عربستان، عمان، قطر، کویت، بحرین و امارات. سیزده کشور فوق به عنوان اعضای مشارکت‌کننده اصلی پروتکل طرح کاهش تعرفه ها در چارچوب موافقت‌نامه سازمان کنفرانس اسلامی محسوب می‌شوند.
منبع : سازمان توسعه تجارت ایران